3. Kansen en stimulansen: innovatie en investeringen voor een concurrerende transitie
De transitie naar een klimaatneutrale economie ondersteunt innovatie. De Europese Green Deal is een groeistrategie en, zoals is uiteengezet in de geactualiseerde industriestrategie van de EU, bieden de “Fit for 55”-voorstellen belangrijke mogelijkheden voor de ontwikkeling, inzet en export van emissiearme technologieën en groene banen 9 .
Door een duidelijk beleidskader met gedetailleerde doelstellingen en beleidsmaatregelen vast te stellen, vergroot de Commissie de zekerheid voor investeerders en vermindert zij het risico dat we vast blijven zitten aan investeringen in koolstofintensieve industrieën die weldra achterhaald zullen zijn en tot gestrande activa zullen leiden. De EU geniet een pioniersvoordeel met betrekking tot de toenemende wereldwijde actie inzake klimaatverandering. Investeringen in een koolstofarme economie kunnen economische groei en werkgelegenheid stimuleren, de transitie naar schone energie versnellen, het concurrentievermogen op de lange termijn verbeteren en een rol spelen in het groene herstel.
De langetermijnbegroting van de EU en het herstelpakket NextGenerationEU zijn specifiek toegesneden op het ondersteunen van de groene transitie. 30 % van de programma’s in het kader van het meerjarig financieel kader 2021-2027 is bestemd voor de ondersteuning van klimaatactie, bijvoorbeeld via het cohesiebeleid, landbouw en het LIFE-programma voor klimaat en milieu. Door de doelstelling om 35 % van de financiering voor onderzoek en innovatie in het kader van Horizon Europa te gebruiken voor groene investeringen en de verschillende partnerschappen en missies 10 in het kader van het programma, worden de nodige middelen geboden voor de ontwikkeling van duurzame en innovatieve oplossingen voor de groene transitie. Horizon Europa voorziet in substantiële steun voor kleine en middelgrote ondernemingen, met name start-ups en spin-outs, om baanbrekende innovaties te ontwikkelen en op te schalen.
Daarnaast moeten de nationale plannen voor herstel en veerkracht van de lidstaten die in het kader van de faciliteit voor herstel en veerkracht worden gefinancierd, bijdragen aan de groene transitie, met maatregelen die goed zijn voor ten minste 37 % van de toewijzingen in het kader van de plannen. Maar overheidsfinanciering zal niet volstaan. De strategie voor de financiering van de transitie naar een duurzame economie zal helpen om de particuliere investeringen te ontsluiten die nodig zijn voor de financiering van deze transitie 11 .
De Commissie zal investeringen in de groene transitie blijven stimuleren. Bij de herziening van de richtsnoeren inzake staatssteun op het gebied van milieu en energie zal de Commissie er in het bijzonder op toezien dat deze de reikwijdte en de ambitie van de Europese Green Deal weerspiegelen. Hoewel uit de recente evaluatie van de huidige IPCEI-mededeling is gebleken dat de bepalingen goed werken, zijn enkele gerichte aanpassingen nodig, onder meer om hun openheid verder te vergroten en de deelname van kleine en middelgrote ondernemingen te vergemakkelijken en om richtsnoeren te verstrekken over de criteria voor het bundelen van middelen uit de nationale begrotingen en EU-programma’s.
Om dit te ondersteunen, bevatten de “Fit for 55”-voorstellen hun eigen specifieke financiële instrumenten ter ondersteuning van een eerlijke transitie, op basis van de inkomsten die worden gegenereerd door de uitbreiding en versterking van de handel in emissierechten. Dit onderstreept eens te meer de onderlinge verbondenheid van de verschillende onderdelen van dit pakket voorstellen. De bestaande solidariteitsmechanismen en -fondsen worden versterkt om de verdelingseffecten aan te pakken en verdere investeringen in innovatieve koolstofarme oplossingen te stimuleren. De omvang en het toepassingsgebied van het innovatiefonds worden uitgebreid om steun te verlenen aan projecten in de vorm van “carbon contracts for difference” (koolstofcontracten ter verrekening van verschillen) teneinde voor emissiereducties in de industrie te zorgen.
